1 stycznia 2015 r. wprowadzono w polskim systemie Ochrony Zdrowia tzw. „Pakiet Onkologiczny”. Wraz z pakietem onkologicznym została wprowadzona funkcja koordynatora leczenia onkologicznego. Koordynatora wyznacza się dla pacjenta po ustaleniu planu leczenia przez wielodyscyplinarny zespół terapeutyczny. Towarzyszy on pacjentowi aż do zakończenia jego procesu leczenia w obrębie sieci diagnostyczno-terapeutycznej i wspiera pacjenta informacyjnie, administracyjnie i organizacyjnie pomagając mu komunikować się z lekarzami.
Zgodnie z oczekiwaniami NFZ do zadań koordynatora należy: obecność na posiedzeniach konsylium, koordynowanie planu leczenia pacjenta ustalonego przez konsylium, dbanie o kompletność dokumentacji związanej z kartą diagnostyki i leczenia pacjenta, udzielanie pacjentowi informacji związanych z leczeniem onkologicznym, współpraca z personelem medycznym oraz pozostałymi komórkami organizacyjnymi, zapewnienie przepływu informacji na wszystkich etapach terapii, tak aby leczenie było dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Ponieważ w polskim prawie funkcja koordynatora onkologicznego nie została dokładnie sprecyzowana szpitale, w których realizowany jest pakiet onkologiczny wypracowały różne modele podejścia do funkcji koordynatora.
Praca koordynatora w poszczególnych placówkach znacznie się od siebie różni, są szpitale w których koordynator jest obecny od samego początku tzn. od momentu założenia karty DILO. W niektórych kartę DILO zakłada lekarz i pacjent razem z kartą i całym pakietem zleceń udaje się do koordynatora, którego rolą jest wytłumaczenie pacjentowi czym jest karta DILO, omówienie poszczególnych etapów i objaśnienie w jaki sposób się przygotować i na czym będą polegały badania, które ma mieć wykonane /TK, MRI, USG, RTG, scyntygrafia, kolonoskopia, biopsja itp./. W innych szpitalach, koordynator na zlecenie lekarza wystawia kartę DILO i omawia pacjentowi jej poszczególne etapy, aż do momentu ustalenia planu leczenia. Wyjaśnia pacjentowi na czym będą polegały badania oraz w jaki sposób się do nich przygotować. Ustala pacjentowi terminy wykonywanych badań, odbiera wyniki, umawia wizyty z lekarzem, zakańcza poszczególne etapy i zwołuje konsylium. Konsylium na którym pacjent jest obecny / chyba, że jego stan zdrowia na to nie pozwala/ w myśl zasady onkologów, że „leczą ludzi, a nie wyniki”. Po decyzji konsylium koordynator realizuje plan leczenia /chemioterapia, radioterapia, zabieg operacyjny czy inny ustalony przez konsylium schemat leczenia/. Przygotowuje i uzupełnia dokumentację, umawia terminy i kieruje pacjenta do placówki realizującej etap leczenia. Nie Będę tu pisać o ogromie pracy, którą wykonuje, aby móc zrealizować poszczególne etapy, aż do momentu wdrożenia planu leczenia, bo to temat rzeka i nadaje się na osobny artykuł. Tak więc w tych szpitalach, w których obrano taką koncepcję roli koordynatora, towarzyszy on pacjentowi od początku i od momentu założenia karty jest dla niego wsparciem i podporą na każdym etapie leczenia. Trzeba tu jeszcze dodać, co jest niezwykle ważne, że w takich szpitalach koordynator jest przede wszystkim koordynatorem. Jest to jego główna funkcja którą pełni i nie jest to jego dodatkowe zajęcie. Nie rozlicza świadczeń, nie robi statystyk, nie wyręcza i nie zastępuje lekarza. Wspólnie z lekarzem tworzą zespół terapeutyczny działający dla dobra pacjenta. Po prostu jest koordynatorem i zajmuje się przede wszystkim pacjentem. Brzmi zbyt idealistycznie i nierealnie? Zapewniam, ze nie. Jest wiele takich szpitali.
W innych placówkach koordynatora wyznacza się podczas konsylium po ustaleniu planu leczenia. Realizuje on wyznaczony przez wielodyscyplinarny zespół harmonogram planu leczenia. Przepisy nie precyzują czy pacjent powinien uczestniczyć w konsylium czy też nie. Jest to uzależnione od całego wielodyscyplinarnego zespołu terapeutycznego. Koordynator uzupełnia i kseruje dokumentację umawia termin i kieruje pacjenta do placówki realizującej poszczególne etapy leczenia.
W obu przypadkach zostaliśmy koordynatorami i tu nasuwa się pytanie jak długo nim jesteśmy?. Kiedy nasza rola jako koordynatora się kończy?. Koordynujemy plan leczenia, współpracujemy między podmiotami, które plan leczenia realizują. Po zakończeniu leczenia i zamknięciu karty DILO, oryginał karty przekazujemy do lekarza POZ-tu. Tak jest gdy wszystko idzie zgodnie z planem, nie ma żadnych powikłań i nowych jednostek chorobowych. Tylko co w przypadku kiedy leczenie trwa miesiącami, latami lub w przypadku kiedy pacjent nie zdecydował się na leczenie i zmienił zdanie po paru miesiącach lub po paru latach? Nigdzie w przepisach nie jest określone iloma pacjentami powinien opiekować się koordynator. W planach Narodowej Strategii Onkologicznej przewidziano, że koordynator będzie miał pod opieka 40 pacjentów. I wtedy byłaby to optymalna ilość chorych, którymi jest w stanie zająć się koordynator. Tymczasem tych pacjentów z każdym konsylium przybywa nam coraz więcej. Są koordynatorzy, którzy mają pod opieką po 100, 200 i więcej pacjentów. Leczenie trwa długo, niektórzy nie decydują sie na leczenie od razu tylko wracają po latach. Dla nich wszystkich jesteśmy nadal koordynatorami, koordynatorami do końca, do zamknięcia karty DILO, do wyleczenia, aż do śmierci. Koordynatorem jest się po prostu zawsze. Nie wyobrażam sobie sytuacji w której koordynator odmówiłby pacjentowi informacji czy jakiegokolwiek wsparcia nawet wtedy, gdy pacjent nie jest już pod jego opieką. Niezwykle ważne jest by pamiętać, że bycie koordynatorem to nie puste słowo to ogromna odpowiedzialność. Także odpowiedzialność karna. To nasze nazwisko i imię jest wpisane w karcie DILO i to my, gdyby były jakieś wątpliwości dotyczące realizacji planu leczenia będziemy z tego rozliczani. Ale to już temat na osobne webinarium, które planujemy wkrótce przeprowadzić.
Artykuł tylko nakreśla rolę koordynatora w opiece i leczeniu onkologicznym, nie porusza wielu istotnych kwestii: roli koordynatora w skoordynowanej opiece onkologicznej, wykształcenia i utworzenia zawodu koordynatora, wynagrodzenia koordynatorów i wielu, wielu innych zagadnień.
Zapraszamy wszystkich członków do wspólnego redagowania naszej strony internetowej, pisania artykułów i dzielenia się z nami doświadczeniem i przemyśleniami dotyczącymi pracy koordynatorów. Wszelkie uwagi i spostrzeżenia będą dla nas niezwykle cenne.